fbpx
HOME
Anna Arno

Diana Pinto „Trzeci Rzym”

Diana Pinto – historyczka, jest między innymi autorką wspomnień „Entre Deux Mondes” (Odile Jacob, 1991) oraz portretu współczesnego Izraela „Israel Has Moved” (Harvard University Press, 2013). Mieszka w Paryżu. Utwór pochodzi z tomu „States of Mind”. Wspomniana w drugiej części utworu „Allée of Rulers” to zainaugurowana w 2017 roku w Moskwie Aleja Władców Rosji – składa się z identycznych steli, na których umieszczone zostały popiersia władców. Tymczasem ostatni jest Borys Jelcyn, którego popiersie zostało odsłonięte wiosną 2018 roku. Autorem rzeźb jest Zurab Tsereteli.

Anna Arno

Diana Pinto

Trzeci Rzym

I

Rzymscy cesarze: dziedzice Augusta, ręka uniesiona, palec

wycelowany w odległy horyzont, którego linię wyznacza szpaler

stojących na baczność cyprysów. Pod ich szlachetnym spojrzeniem

dorastałam w ogrodach dzieciństwa, ich wypłowiały na słońcu,

rozgrzany marmur był gładki jak zamknięta epoka Mare Nostrum.

 

Te spokojne, szacowne głowy, które kardynałowie kolekcjonerzy umieścili

na statecznych półkach Musei Capitolini, jak zastęp posłusznych uczniów

w klasie bez nauczyciela, donkiszotowskie figury na szachownicy

gdzie nie wznosząca przekątna Historii unosi

ambicję i upokorzenie, zwycięstwo, porażkę, wielkoduszność,

 

okrucieństwo i tchórzostwo, splecione w jeden niemy dramat grozy.

Ani śladu ich nienawiści, rywalizacji, mordów: władza

zagarnięta, milczący menuet pokojowego trwania, harmonijnie

odbija się echo Czasu: rzeźnicy, filozofowie, generałowie,

szaleńcy, politycy milczą, w jednym szeregu, przerażająco sobie równi.

 

Ich fora wskrzeszone przez późniejszego dyktatora, nasycone

wielkością Rzymu, jakby jego wiszący w powietrzu widmowy

aromat miał się utrzymać i umocnić w dusznych

nowych zapachach, młodzieńcze „teraz” z oddali podaje mu lustro,

wśród siedmiu mitycznych wzgórz okolonych piniami,

 

parasolkami codziennego ładu. Jak bezpieczna zdaje się

odległa przeszłość: łagodne imperialne fagoty, papieskie wiolonczele,

włoskie skrzypce, w skalowanym decrescendo orkiestrowych tonów,

a bierna publika gorąco oklaskuje w antycznych pałacach,

szacownych szkatułach ze starożytnych głazów.

 

 

II

Cienie Moskwy, Trzeciego Rzymu: olbrzymi, spóźniony młokos,

goniący za łagodnym, zakurzonym, nieśmiałym uznaniem spłaszczonego Czasu,

zapatrzony w glorię Rzymu, w swej ignorancji zapominający

o jego stylowych rytmach, nerwowych odruchach

i gestach, jakby jeszcze się nie wykształciły żadne ludzkie obyczaje.

 

Czterdzieści trzy brązowe popiersia na brązowych stelach: rosyjska

„Allée of Rulers”, jak ją nazywają w oficjalnym koślawym angielskim, „aleja”,

w sumie to całkiem niezłe – echa nielegalnych aborcji,

poronionej historii. Grube rysy, puste oczy, nijakie twarze,

niedbałe nakrycia głowy, szorstki, twardy, zamarznięty świat,

 

daleko od Rzymu, jego wspaniałych, szacownych marmurowych twarzy,

ale też daleko od zamrożonej kwatery Lenina,

bez widoku na Campidoglio, bombastyczna

próba posklejania historii rosyjskiej wańki-wstański. Wybranych

trzydziestu trzech carów (są też caryce), ten pierwszy, o sześć wieków

 

się spóźnił na pierwszy Rzym; o pięć stuleci wyprzedził ten drugi

ze złotymi ikonami – drobny szczegół w zatęchłej masie Historii.

Tych dziesięciu po-caracie, w dziwnej, milczącej harmonijnej zgodzie:

szczery reformator z 1905, elegancki i słaby demokrata z 1917 roku,

obalony (jakże to rzymskie) przez ikonę bolszewików;

 

zwycięski gruziński potwór, przygotowujący grunt dla przyszłych

zapomnianych szarych biurokratów, spartański najeźdźca-superszpieg,

herold humanizmu z czerwoną plamą, wreszcie pijak, który pozwalał na wszystko,

zanim dżudoka ze sztucznym rzymskim spojrzeniem dostanie własną stelę.

Będą trzymali się razem, jedno smutne, niewzruszone grono,

 

pewnego dnia w dalekiej przyszłości, ze swym bagażem krzywd, tragicznych ironii,

zatajania, kłamstw, czystej, brutalnej siły, pod nieubłaganym naporem

nawarstwionej historii. Marne to pocieszenie dla mnie dorosłej

zaplątanej in medias res, przy zmiennych kolejach splądrowanej

nadziei, z dala od radosnych widoków Rzymu mojego dzieciństwa.

14 grudnia 2021

Tłum. ANNA ARNO

 

Warto również przeczytać...
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
Cenimy państwa prywatność
Ustawienia ciastek
Do poprawnego działania naszej strony niezbędne są niektóre pliki cookies. Zachęcamy również do wyrażenia zgody na użycie plików cookie narzędzi analitycznych. Więcej informacji znajdą państwo w polityce prywatności.
Dostosuj Tylko wymagane Akceptuj wszystko
Ustawienia ciastek
Dostosuj zgody
„Niezbędne” pliki cookie są wymagane dla działania strony. Zgoda na pozostałe kategorie, pomoże nam ulepszać działanie serwisu. Firmy trzecie, np.: Google, również zapisują pliki cookie. Więcej informacji: użycie danych oraz prywatność. Pliki cookie Google dla zalogowanych użytkowników.
Niezbędne pliki cookies są konieczne do prawidłowego działania witryny.
Przechowują dane narzędzi analitycznych, np.: Google Analytics.
Przechowują dane związane z działaniem reklam.
Umożliwia wysyłanie do Google danych użytkownika związanych z reklamami.

Brak plików cookies.

Umożliwia wyświetlanie reklam spersonalizowanych.

Brak plików cookies.

Zapisz ustawienia Akceptuj wszystko
Ustawienia ciastek