HOME

Księga Przyjaciół

Paweł Hertz Nad stawem u Lambertów*
Żegnać, opuszczać skazanych przez historię, opuszczać ich w chwili decydującej, w chwili, gdy los ich jest przesądzony, a nasz wybór może być jeszcze dokonany — to nie zawsze jest tchórzostwo lub zdrada. Często łatwiej bywa zginąć wspólnie niż zdecydować się na ocalenie samemu. Tym razem zwyciężyło we mnie przekonanie o niesłuszności sprawy Lambertów, o bezcelowości dalszej ich gry na scenie świata, choć sam w tej grze brałem przecież udział. Pod wpływem gwałtownego wstrząsu spadły ze mnie lambertowskie opończe, którymi dotąd byłem owinięty przed światem, choć czas wojny tu i ówdzie już je poszarpał. Historia często ułatwia nasze postanowienia, utwierdza nas w słuszności naszych niejasnych myśli, bywa akuszerką naszych czynów. Pomaga, jak nauczyciel w czasie egzaminów dojrzałości ulubionemu uczniowi, w rozwiązaniu trudnego zadania.
Więcej
Jacek Hajduk Nad Owidiuszem (10)
Owidiusz do literatury aż gęstej od „cnót”, „powinności” i „obyczajów przodków” wniósł powiew inności. Poezją wolną i frywolną – służącą Człowiekowi, nie Ojczyźnie – tępiejących pod nowym reżimem Rzymian ustrzec próbował od śpiączki, w którą i tak w większości zapadną na długie wieki. Nie mógł, oczywiście, jawnie podnieść pióra na Augusta, ale… poszukiwał. Gdyby skończył karierę wtedy, i tak mógłby umierać spokojnie i w poczuciu, że unieśmiertelnił się swoją poezją. Ale on dopiero się rozkręcał.
Więcej
Katarzyna Kuczyńska-Koschany Pod tlenem – 55 sonetów (XXX)
Jako bardzo młoda dziewczyna, czyli taka, która potrafi zasnąć wszędzie, nocowałam kiedyś w Pradze, rodzinnym mieście Rilkego, w sali lustrzanej szkoły baletowej. Tak się wtedy jeździło i nocowało byle gdzie. W tej sali lustrzanej – nie mogłam jednak zasnąć. Była tam tajemnica w czystej postaci. Lustra odbijały się w lustrach. Wtedy jeszcze nie wiedziałam, kim jest Rilke, Prażanin, i że napisał o tym sonet. Rilke to symbolista, który nigdy nie przestał nim być – nie tylko jako poeta wnętrza róży i urody heliotropu, także jako poeta rzeczy, jako prekursor egzystencjalizmu, jako marzyciel, który jest tam, gdzie go nie ma…
Więcej
Jan Zieliński Spod powieki (L)
Jest taka rzeka na Roztoczu, dopływ Sanu, o którą upominał się już Kochanowski: „Tu Tanew niehamowna San prędki napawa". W czasie I wojny światowej stacjonował tu Wierzyński, czego świadectwem wiersz "Nad Tanwią". [...] Ale jest chyba tylko jedna poetka, która prowadziła z tą rzeką dialog tak intensywny, przez lata. [...] Jacek Łukasiewicz napisał kiedyś: „Nie byłem nad Tanwią. Mogę tylko sobie wyobrazić tę rzekę wolno toczącą wody po równinie. W tamtych stronach narodziła się poezja Urszuli Kozioł”. Tak, ta poetka to Urszula Kozioł, do zeszłego tygodnia nasza współczesna. A Tanew niehamowna zwolniła swój bieg, jak to przystoi rzece Styks.
Więcej
Mikołaj Nowak-Rogoziński Dwa listy
W 5. rocznicę śmierci Wojciecha Karpińskiego prezentujemy dwa listy z tomu jego korespondencji z Józefem Czapskim, który ukaże się nakładem Wydawnictwa Próby pod koniec 2025 roku: "Kochany Józiu, dziękuję za nowe strony z dzienników. Tylko zaostrzają apetyt na dalsze. Są wspaniałe. Inne od tamtych, zarazem stanowią ich kontynuację. Mam raz jeszcze przekonanie, że z tych stron złoży się książka, jakiej nie było dotąd w polskiej literaturze. Że Twoje pisarstwo, przez swoją prywatność, intensywność, niezależność od mód, zapełnia ważną lukę w kulturze polskiej, brak uwrażliwienia na „zindywidualizowany wymiar uniwersalny”, na „niezinstytucjonalizowaną (i niesprofesjonalizowaną) metafizykę”. Te strony przypominają najlepsze fragmenty Miłoszowego "Ogrodu nauk", są jednak bardziej osobiste, bardziej odważne".
Więcej
Mariusz Wilk Szulgan-Tasz
Nie przypadkiem zacząłem od Herberta. Jego "Lascaux" jest dla mego Szulgan-Tasza pre-tekstem do wyjścia z milczenia po to, aby dojść gdzie indziej. Nasze jaskinie znajdują się na dwóch przeciwległych krańcach Europy. Herberta w dolinie Wezery na południu Francji, moja na zakolu Agidel w południowym Uralu. W Lascaux zaczyna się sztuka europejska, a w Szulgan-Taszu się kończy. Dalej na wschód jest Azja.
Więcej
Elżbieta Lempp Galeria jednej fotografii (65)
Pismo dyrekcji Salzburger Festspiele, z 9 czerwca 1992, zakończone sympatycznym „Schön, daß wir bald in Salzburg gemeinsam arbeiten können”, dawało mi przepustkę na sale prób i scenę Landestheater. Przez tydzień robiłam zdjęcia podczas prób "Wesela" Wyspiańskiego w reżyserii Andrzeja Wajdy. Nowe tłumaczenie (Die Hochzeit) przygotował Karl Dedecius.
Więcej
Piotr Mitzner Mój Gałczyński
Miałem chyba piętnaście lat, gdy zażądałem, by mama przedstawiła mnie Natalii Gałczyńskiej. Tak zaczęły się moje dość częste wizyty w mieszkaniu przy Alei Róż. Dotykałem mebli i przedmiotów, grzbietów książek na półkach i krokodyla z papier mâché. Wypytywałem panią Natalię o najrozmaitsze sprawy związane z poetą, a po wyjściu, idąc Koszykową do biblioteki albo w stronę przystanku kolejki WKD, robiłem notatki z tych seansów niemal spirytystycznych – bo byłem przekonany, że to sam Gałczyński poprzez wdowę mówił do mnie. Nie były to jakieś zwarte wywody, raczej odpowiedzi na moje rozproszone pytania. Wydaje mi się, że warto je przypomnieć, dodając to i owo z zachowanych notatek.
Więcej
Andrzej Bart Wiktor
Rappaport przyjmował wtedy na Nowogrodzkiej, jak żartowano, w gabinecie wielkości połowy kortu tenisowego. Porównanie brało się stąd, że doktor grywał w tenisa, i to z dużym zapałem. Partnerował mu nieraz młody Skonecki, a Rappaport nazywał to treningiem równorzędnym. „Ustawiam Władziowi głowę, a on mi poprawia backhand. Obaj nie odnosimy sukcesów”. Właśnie w sprawie Skoneckiego, który został po zawodach na zachodzie, odwiedziło wczoraj Rappaporta dwóch mężczyzn w gabardynowych płaszczach. Jeden w kapeluszu, którym się wachlował, drugi w berecie nie zdjętym z głowy do końca rozmowy. Wypytywali, czy to prawda, że tenisista prosił o recepty na morfinę i że w wojnę był volksdeutschem. „Ostatni raz, szanowni panowie, widziałem go przed wojną. Miał wtedy dziewiętnaście lat i dobrze się zapowiadał”. Rappaport powiedział to stanowczo i nawet nie poprosił, by usiedli.
Więcej
Jacek Hajduk Nad Owidiuszem (9)
To tu i teraz, wraz z przemianą króla Arkadii (!) w wilka, zaczynają się na dobre "Metamorfozy". Ta sugestywna i plastyczna opowieść jest bardzo wdzięczna do rozmaitych interpretacji: filozoficznej, psychologicznej, religioznawczej, mistycznej – i co kto w niej jeszcze znajdzie. Jest to też butna prowokacja: pokażę wam, że świat ludzi i bogów to jedno bagno. Co jednak najbardziej dla mnie ciekawe (choć pewnie dla części owidiologów nie nazbyt jawne, by było prawdziwe), to że daje tu Owidiusz swoje subwersywne credo polityczne.
Więcej
Warto również przeczytać...
Świątecznie z „Zakochanym”
Witkacego portret wielokrotny
Galeria jednej fotografii (56)
Galeria jednej fotografii (52)
Szulgan-Tasz
O „Rubieżach” Dawida Szkoły
Epoka psychologiczna
Zofia
Za oknem
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
„Księga Przyjaciół” jest czasopismem internetowym. Publikujemy w nim wiersze, szkice, wspomnienia, recenzje książek. Co tydzień „Księga” wzbogaca się o kolejne cztery wpisy zaprzyjaźnionych z nami autorów, którzy zechcieli podzielić się swoimi wrażeniami.

To, co zazwyczaj nazywamy przyjaźnią i przyjaciółmi, to są jeno znajomości i zażyłości zawiązane dla jakiejś okazji lub dogodności. W przyjaźni, o której mówię, zlewają się one i stapiają jedna z drugą w aliażu tak doskonałym, że zacierają i gubią bez śladu szew, który je połączył […]. „Bo to był on; bo to byłem ja”.
Michel de Montaigne

Najczęściej czytane
Jeleński: album rodzinne
„Złote gwoździe” Bohdana Paczowskiego
Los Grassmanna
Kim była Scarlett Panufnik?
Tajemnica nestorki
Trzy mity o Wisławie Szymborskiej (Kilka myśli z okazji stulecia Jej urodzin)
Z zapisków pianisty (I)
Towarzyski pustelnik
Autorzy
poczta redakcyjna
Świadectwa
Anna Arno
Marek Artur Abramowicz
Piotr Anderszewski
Andrzej Bart
Paweł Bem
Krzysztof Bielawski
Ewa Bieńkowska
Beata Bolesławska-Lewandowska
Stefan Chwin
Dariusz Czaja
Józef Czapski
Krzysztof Czyżewski
Justyna Dąbrowska
Janusz Degler
Jakub Dolatowski
Patrick Leigh Fermor
Tomasz Fiałkowski
Aleksander Fiut
Andrzej Franaszek
Renata Gorczyńska
Ewa Górniak Morgan
Janusz Górski
Irena Grudzińska-Gross
Jacek Hajduk
Paweł Hertz
Eva Hoffman
Hugo von Hofmannsthal
Jerzy Illg
Paweł Kądziela
Agnieszka Kania
Ireneusz Kania
Wojciech Karpiński
Stanisław Kasprzysiak
Wojciech Kass
Jarosław Klejnocki
Jan Maria Kłoczowski
Piotr Kłoczowski
Paweł Kłoczowski
Andrzej Stanisław Kowalczyk
Dorota Kozińska
Tomasz Kubikowski
Katarzyna Kuczyńska-Koschany
Elżbieta Lempp
Krzysztof Lisowski
Jarosław Ławski
Małgorzata Łukasiewicz
Janusz Majcherek
Wojciech Majcherek
Maciej Miłkowski
Piotr Mitzner
Robert Morgan
Paweł Muratow
Zygmunt Mycielski
Mikołaj Nowak-Rogoziński
Joanna Olczak-Ronikier
Marek Pacukiewicz
Bohdan Paczowski
Agnieszka Papieska
Robert Papieski
Przemysław Pawlak
Anna Piwkowska
Ewa Pobłocka
Adam Poprawa
Marek Radziwon
Joanna Rolińska
Alicja Rosé
Marcin Sabiniewicz
Roberto Salvadori
Paula Sawicka
Annemarie Schwarzenbach
ks. Jan Sochoń
Jerzy Stempowski
Marian Sworzeń
Adam Szczuciński
Dawid Szkoła
Michał Szymański
Teresa Tomsia
Bogdan Tosza
Joanna Ugniewska
Artur Urban
Henryk Urbanek
Miłosz Waligórski
Marek Węcowski
Mariusz Wilk
Krzysztof A. Worobiec
Teresa Worowska
Marta Wyka
Adam Zagajewski
Marek Zagańczyk
Jan Zieliński
Cenimy państwa prywatność
Ustawienia ciastek
Do poprawnego działania naszej strony niezbędne są niektóre pliki cookies. Zachęcamy również do wyrażenia zgody na użycie plików cookie narzędzi analitycznych. Więcej informacji znajdą państwo w polityce prywatności.
Dostosuj Tylko wymagane Akceptuj wszystko
Ustawienia ciastek
Dostosuj zgody
„Niezbędne” pliki cookie są wymagane dla działania strony. Zgoda na pozostałe kategorie, pomoże nam ulepszać działanie serwisu. Firmy trzecie, np.: Google, również zapisują pliki cookie. Więcej informacji: użycie danych oraz prywatność. Pliki cookie Google dla zalogowanych użytkowników.
Niezbędne pliki cookies są konieczne do prawidłowego działania witryny.
Nazwa:
lets-make-cookies_consent
Domena:
/wydawnictwoproby.pl
Czas trwania:
rok
Opis:
Przechowuje dane dotyczące zgody użytkownika.
Nazwa:
lets-make-cookies_categories
Domena:
/wydawnictwoproby.pl
Czas trwania:
rok
Opis:
Przechowuje dane dotyczące zgody użytkownika.
Nazwa:
_GRECAPTCHA
Domena:
.google.com
Czas trwania:
6 miesięcy
Opis:
Służy do ochrony przed spamem.
Przechowują dane narzędzi analitycznych, np.: Google Analytics.
Nazwa:
_ga[_customname]
Domena:
/wydawnictwoproby.pl
Czas trwania:
rok
Opis:
Rejestruje nowy identyfikator, który służy do generowania danych statystycznych dotyczących odwiedzin na stronie internetowej
Nazwa:
_gat[_customname]
Domena:
/wydawnictwoproby.pl
Czas trwania:
dzień
Opis:
Plik używany jest do kontrolowania liczby żądań przeglądarki użytkownika do serwera.
Nazwa:
_gid
Domena:
/wydawnictwoproby.pl
Czas trwania:
dzień
Opis:
Rejestruje identyfikator, który służy do generowania danych statystycznych dotyczących odwiedzin na stronie internetowej.
Przechowują dane związane z działaniem reklam.
Nazwa:
_fbp
Domena:
/wydawnictwoproby.pl
Czas trwania:
3 miesiące
Opis:
Służy do zapisywania i śledzenia danych o wizytach użytkownika.
Nazwa:
fr
Domena:
/wydawnictwoproby.pl
Czas trwania:
3 miesiące
Opis:
Służy do dostarczania użytkownikom dostosowanych reklam oraz retargetingu.
Nazwa:
IDE
Domena:
/wydawnictwoproby.pl
Czas trwania:
13 miesięcy (EOG)
Opis:
Służy do dostarczania użytkownikom dostosowanych reklam oraz retargetingu.
Nazwa:
_gcl_au
Domena:
/wydawnictwoproby.pl
Czas trwania:
90 dni
Opis:
Plik służy do przechowywania danych o interakcjach i śledzenia konwersji.
Nazwa:
NID
Domena:
.google.com
Czas trwania:
6 miesięcy
Opis:
Służy do dostarczania reklam, retargetowania i przechowywania preferencji użytkownika.
Nazwa:
RUL
Domena:
.google.com
Czas trwania:
12 miesięcy
Opis:
Służy do weryfikacji poprawności wyświetlania reklam w witrynie.
Umożliwia wysyłanie do Google danych użytkownika związanych z reklamami.

Brak plików cookies.

Umożliwia wyświetlanie reklam spersonalizowanych.

Brak plików cookies.

Zapisz ustawienia Akceptuj wszystko
Ustawienia ciastek